Derin Tarih Sayı 135 Haziran 2023_{Tesiri Çağları Aşan Bir Siyaset Bilgesi Nizamülmülk}

Tesiri Çağları Aşan Bir Siyaset Bilgesi: Nizâmülmülk

Derin Tarih’in Haziran 2023 sayısı, yaklaşık on asır önce yaşamış bir siyaset bilgesine odaklanıyor: Nizâmülmülk. İslâm tarihinin en karmaşık dönemlerinden birinde yaşayan Nizâmülmülk, sadece bir devlet adamı değil, aynı zamanda bir siyaset teorisyeniydi. Kaleme aldığı Siyasetnâme -kendi ifadesiyle- “hiçbir hükümdarın ilgisiz kalamayacağı, sayesinde din ve dünya işlerinin daha kolay yürütüleceği” bir metindir. Yazıldığı zamandan günümüze Siyasetnâme’ye ilginin hiç azalmaması ve sürekli atıf yapılan bir kitap olması da, Nizâmülmülk’ün öngörüsüne işarettir. 14 Ekim 1092’de bir Haşhâşî suikastçısı tarafından öldürülünceye kadar Büyük Selçuklu Devleti’nin omurgasını teşkil eden Nizâmülmülk, hem hayatı hem eserleri hem de İslâm siyaset geleneğinde bugünlere kadar uzanan derinlemesine tesirleriyle, yakından tanınması gereken bir şahsiyettir…

“Tesiri Çağları Aşan Bir Siyaset Bilgesi: Nizâmülmülk” dosyamızda, Prof. Dr. Erkan Göksu Nizâmülmülk hakkında sorduğumuz 20 soruya cevap verdi. Prof. Dr. Mustafa Alican ile Nizâmülmülk’ün meşhur eseri Siyasetnâme’nin şifrelerini deşifre ederken Prof. Dr. Osman Gazi Özgüdenli ile Selçuklu’nun gölge hükümdarını konuştuk. Doç. Dr. Pınar Kaya Tan Nizâmülmülk’ün Bâtınîlerle mücadelesini kaleme alırken Prof. Dr. Ahmet Ocak Sünnî İslâm’ı ihya eden medreseleri ve idarî reformlarını satırlara taşıdı. Son olarak Araştırmacı İbrahim Bozbeşparmak Nizâmülmülk’ün ilim incisi olan Hüccetü’l-İslâm İmam Gazzâlî’nin hayat hikâyesini yazdı.

“Tesiri Çağları Aşan Bir Siyaset Bilgesi: Nizâmülmülk” dosya konusu haricinde ise Prof. Dr. Süleyman Kızıltoprak iş birliği ve diplomatik krizler arasında Türkiye-Mısır ilişkilerini değerlendirirken Prof. Dr. İsmail Kara cumhuriyet devrinde medreseleri ıslah projesini analiz etti. Dr. Ahmet Uçar mehdilik iddiasındaki Kâdiyânîlerin Osmanlı projesini deşifre ederken Tarihçi-Yazar Dursun Gürlek Abdülhamid Han’ın başmuhâsibi Cevher Ağa’nın korkunç idamını satırlara taşıdı. Prof. Dr. İsmail Güleç Fatih Sultan Mehmed’in entelektüel yönüne değinirken Tarihçi Büşra Gür Fatih’in devlete çağ atlatan eğitim hamlelerini yazdı. Osman Atasoy Dârülfünûn İlahiyat Fakültesi’nin hikâyesini anlatırken Araştırmacı-Yazar Mükremin Gül Amerika’nın Little Bighorn hezimetini kaleme aldı. Metin Taha Yılmaz 50. yılında Şili Darbesi’ni anlatırken Ahmet Yasin Çomoğlu “Sahak Abroyan Efendi’nin Kişver-i Derûn’u nasıl imha edildi?” sorusuna cevap verdi. Deniz Çıkılı Hint Alt Kıtası’nda melfûzât geleneğine değinirken Tarihçi-Yazar H. Yıldırım Ağanoğlu kibirli bir İngiliz’in Rumeli hatıralarını inceledi. Oktay Türkoğlu Topkapı Sarayı’nın yeni hazinelerine temas ederken geçmişten günümüze bir devşirme yöntemi olarak kullanılan sinemayı MTÜ Öğretim Görevlisi Mehmet Önder satırlara taşıdı. Son olarak Canan Aytaş Anadolu’nun en büyük kümbeti olan Bekâr Sultan Türbesi’ni kaleme aldı.

Derin Tarih ek kitap olarak bu ay, Araştırmacı İbrahim Bozbeşparmak’ın kaleme aldığı ve İslâm coğrafyasından önemli şahsiyetlerin hayat hikayelerinin yer aldığı İslam Coğrafyasından Portreler-2 kitabını bütün okurlarına armağan ediyor.

Tarih okuyan şaşırmaz.