Derin Tarih Sayı 142 Ocak 2024_{1876’dan Günümüze Anayasa Serüvenimiz}

1876’dan Günümüze Anayasa Serüvenimiz

İnsanoğlunun anayasa ve kanun yazım tecrübeleri, Medine Vesikası’ndan günümüze çok farklı coğrafyalarda birbirinden çok farklı seyirler izledi. Ancak şimdiye kadar, ortaya 622’nin Medine’sinde sağlanan uyumun ve ahengin çıkabildiğini söylemek mümkün değil. İnsanoğlunun arayışları ve girişimleri hâlâ devam ederken, çok az insan Medine Vesikası’ndan ve onun ortaya koyduğu evrensel kıymetten haberdar.

Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e, anayasa tecrübelerimizi masaya yatırdığımız dosyamızı okurken, bahsettiğimiz arayışların bu topraklarda nasıl bir seyir izlediğini gözler önüne sermek istedik. Devletle vatandaş arasındaki gerilimlerin en aza indirilmesi çabaları, aslında anayasa yazım süreçlerinin akıbetini de belirleyen esas unsur konumunda. Bu açıdan, anayasaların seyri, aynı zamanda yakın tarihimizin de eksiksiz bir kronolojisini veriyor bize.

“1876’dan Günümüze Anayasa Serüvenimiz” dosyamızda Prof. Dr. Hamit Emrah Beriş, cumhuriyetin yeni yüzyılında yeni bir anayasaya olan ihtiyacı anlatırken Dr. Batuhan Ustabulut 1876’dan 1909’a ilk yazılı anayasamız olan Kânûn-ı Esâsî’yi satırlara taşıdı. Prof. Dr. Mustafa Budak ile cumhuriyetin şafağındaki iki kritik kavşak olan 1921 ve 1924 anayasalarını konuşurken Doç. Dr. Cengiz Sunay iddiasıyla esası uyuşmayan 1961 Anayasası’nı kaleme aldı. Son olarak Prof. Dr. Ahmet Nohutçu darbenin, vesayetin ve otoritenin gölgesinde kalan 1982 Anayasası’nı değerlendirdi.

“1876’dan Günümüze Anayasa Serüvenimiz” dosya konusu haricinde ise M. Uğur Derman vefatının 100. yılında Hattat Mehmned İlmî Efendi’yi kaleme alırken Prof. Dr. Kahraman Şakul “İpek Yolu gerçekte neyin yolu?” sorusuna cevap verdi. Prof. Dr. İsmail Kara “bir fotoğrafın içinden geçenler” başlığıyla bir hatırasını anlatırken, Prof. Dr. İsmail Taşpınar ile Yahudilik’teki Zerdüştlük izlerini takip ettik. Dr. Ahmet Uçar ile İngiliz emperyalizminin Sina’daki “Zin” operasyonuna odaklanırken Prof. Dr. Süleyman Berk ile Hattat Yesârîzâde’nin İstanbul kitâbelerine göz attık. Prof. Dr. İsmail Güleç Şeyh Yavsî ve vakfını satırlara taşırken Tarihçi-Yazar H. Yıldırım Ağanoğlu ile Galata Köprüsü’nde maziyi adımladık. Musiki Tarihi Uzmanı Tahir Günay sanatın mührünü gönlünde gezdiren Nevzat Atlığ’ı kaleme alırken Osman Atasoy Osmanlı materyalistlerinin el kitabı olan Madde ve Kuvvet kitabının hikayesini anlattı. Araştırmacı İbrahim Bozbeşparmak Manastırlı İsmail Hakkı Efendi’nin hayat hikayesini satırlara taşırken Öğr. Gör. Deniz Çıkılı İngiliz Doğu Hindistan Şirketi ve Britanya modeli sömürgeciliği deşifre etti. Araştırmacı-Yazar Mükremin Ümit Gül 1904-1905 Rus-Japon Harbi’nin önemine değinirken Öğr. Gör. Mehmet Önder Hollywood’a meydan okuyan üçüncü dünya sinemasına perde açtı. Son olarak Canan Aytaş ile yazma eser konservasyonu ve Mehmed Âkif Ersoy sergilerini adımladık.

Derin Tarih ek olarak bu ay, Sened-i İttifak ve Kânûn-ı Esâsî Metinleri ile 2023 Böyle Geçti kitaplarını bütün okurlarına armağan ediyor.

Tarih Okuyan Şaşırmaz.