el-Edebül Müfred (2 Cilt)

Allah'ın emir ve yasaklarını en iyi bilen, dinin iyi veya kötü saydığı şeyleri birbirinden ayıklayıp da kötülüklerden uzak kalarak iyi ve güzel şeyleri en olgun bir halde uygulayan ve dini tam olarak yaşayan Hz. Peygamber olduğuna göre, edep ve ahlâkı biz ondan öğreneceğiz ve onu örnek alacağız. Ebedi saadet ve kurtuluş yolu budur. Dinin iyi ve güzel saydığı şeyler, iyidir ve insanlığın menfaatinedir ve bunları uygulamak ve yaşamak ahlâktır. Dinin kötü ve çirkin saydığı şeylerde fenadır ve insanlığın zararınadır. Bunları işlemek de ahlaksızlıktır. Buraya kadar yapılan kısa açıklamadan anlaşılıyor ki Ahlak, dinden aynı bir şey değil, din hükümlerinin doğru ve tam olarak yaşanmasından doğan bir haldir. İnsanın kişiliği ile fert ve cemiyet üzerinde varlığını gösterir ve uygulanması istenir. İnsan cemiyet dışında kalamayacağından ahlâktan da âzâde kalamaz, dinin yüklediği ahlâk ölçüleri ile sorumlu tutulur. Bu sorumluluğa inanıp da vazifelerini yerine getirenler gayeye ererler, selâmete kavuşurlar. Nitekim Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve sellem): "Ben ahlâkın güzellik ve iyiliklerini tamamlamak için gönderildim." Buyurmuştur. Demek ki, İslâm'ın gayesi güzel ahlâkı yaşamaktır. Bu ahlâkı yaşayabilmek için de onu öğrenmek ve tatbikçisini önder edinmek gerekir. Hedef budur. Onun için ahlâk İslam dininden ayrılmayan, İslâm toplumunda kaynaşmayı sağlayan, düzen ve huzuru kuran bir ruhtan ibarettir. Ahlak olmaksızın din düşünülemediği gibi, dine dayanmayan bir ahlak da Allah katında makbul değildir. İmam Buhârî, çeşitli nakil yollarından ilmi araştırmalarıyla elde ettiği ahlaka dair Peygamber Efendimizin söz ve hareketlerini bir araya toplamış ve bize başlı başına bir ahlâk kitabı hazırlamıştır. Bunlar öğrenip en güzel yaşayanlar, Peygamberin büyük ahlakına en yakın bulunanlar olur. İşte bu kitap bize Peygamberin büyük ahlakını öğretiyor ve ona uymamızı tavsiye ediyor, İslâm'ın hayatı budur, huzur ve saadet buradadır. İmam Buhârî'nin "el-Cami'us-Sahih "inden sonra gelen "el-Edebü'l-Müfred" isimli bu kitabı ahlakla ilgili çeşitli konuları gösterir 644 kadar bölüme ayrılmıştır. Her bölümde, o konu ile ilgili bir veya birkaç hadis-i şerif yahut sahabilerden rivayet edilen haberler vardır.