Menâr Tefsiri - 14 Cilt (Ciltli); Tefsiru'l - Kur'anil'l - Hakim - Tefsiru'l Menâr_{Tefsiru'l - Kur'anil'l - Hakim - Tefsiru'l Menâr}

Tefsir, Yusuf suresi 52. ayete kadar ve 30. cüzün tefsirinden oluşmakta. Tam bir Kur’an tefsiri değil. Yaklaşık Kur’an’ın yarısına yakın (240+30=270 sayfa)ayetlerinin tefsirinden meydana gelen bir tefsir. Yazarların ömrü kifayet etmemiş. Reşîd Rızâ’nın ısrarlarıyla Muhammed Abduh, Ezher’de tefsir dersleri vermeyi kabul etmiş ve 1899-1905 yılları arasında Fâtiha’dan başlayıp Nisâ sûresinin 126. âyetine kadar olan kısmı tefsir etmiştir. Abduh’un vefatı üzerine Reşîd Rızâ çalışmayı sürdürmüş ve 1935’te ölümünden kısa bir zaman öncesine kadar Yûsuf sûresinin 52. âyetinin sonuna gelmiştir. Eserin ilk bölümleri Abduh’un ders notlarından oluştuğu için tefsirin kime nisbet edileceği konusunda farklı görüşler ileri sürülmüştür. Ancak kitabın tamamı Reşîd Rızâ’nın kaleminden çıktığı gibi kendisi yalnız Abduh’un görüşlerini aktarmakla kalmamış, hocasının derslerinde tuttuğu notlara dayanarak eseri genişletmiş, özellikle lugat ve rivayet tefsiri açısından ilâvelerde bulunmuştur; bu arada kendi görüşlerini de belirtmiş, hatta bazı konularda hocasını eleştirmiştir. Eserlerinden en çok alıntı yapılan isimler arasında Gazzâlî, Fahreddin er-Râzî, İbn Teymiyye, İbn Kayyim el-Cevziyye, Celaleyn ve Şevkânî gibi âlimler sayılabilir. Yazara göre müslümanların geri kalmasının en önemli sebebi onların dinlerinden uzaklaşmaları ve özellikle dinin temel kaynağını teşkil eden Kur’an’ı doğru anlamamalarıdır. Eserde gerçek İslâm anlayışının ortaya konulması bağlamında taklit düşüncesinin yanı sıra bid‘at ve hurafelerle mücadele etme, aklın ve bilimin ışığı altında araştırmalara önem verme gibi konulara vurgu yapılır. Orijinalliği tartışılsa da Tefsîrü’l-Menâr ile Menâr ekolü sosyal tefsir alanında varlığını kabul ettirmiş ve kendisinden sonra İslâm dünyasındaki Kur’an ve tefsir çalışmalarını derinden etkilemiştir. Tefsirden istifade edilebilir kanaatimi belirtmek isterim.